Levend erfgoed

De SZH zet zich in voor de ‘zeldzame landbouwhuisdierrassen van Nederlandse oorsprong’, wij noemen dit het levend erfgoed.  

Daarbij hanteren we de volgende definitie van een ras:
‘Een ras is een specifieke groep (huis)dieren met een gemeenschappelijke geschiedenis waarvan de leden op een gemeenschappelijke manier worden behandeld met betrekking tot de fokkerij’.
Dit is een (vrij vertaalde) versie van de door de FAO (wereldvoedselorganisatie) uitgegeven beschrijving.

Rassen onder zorg van SZH

Wil een ras onder de zorg van de SZH vallen, dan moet het zijn oorsprong vinden in Nederland, over unieke eigenschappen beschikken en een zeldzame status hebben. Met oorsprong in Nederland bedoelen we: met het ras wordt al 40 jaar plus zes generaties in Nederland gefokt. Dit geldt ook voor uit het buitenland geïmporteerde rassen, waarbij bovendien geen continue uitwisseling mag hebben plaatsgevonden met de moederpopulatie. Wat betreft unieke eigenschappen: deze mogen niet leiden tot verminderd welzijn. De zeldzame status wordt uitgedrukt in risicostatus en mate van bedreigd zijn.

Zeldzaamheid weten

Wanneer een ras zeldzaam is, bestaat de kans dat het aantal dieren in de toekomst steeds kleiner wordt en het ras uiteindelijk uitsterft. Dit kan komen door verdringing door commerciële rassen of door de aanwezigheid van erfelijke ziekten. Maatregelen daartegen zijn het toepassen van de juiste fokprogramma’s het promoten van de unieke waarden van een ras en het opslaan van de genetische diversiteit in de genenbank.

Zeldzaamheid meten

Om de zeldzaamheid van de Nederlandse rassen te bepalen hanteert de SZH dezelfde criteria als de internationale wereldvoedselorganisatie FAO (2013). De FAO heeft een aantal criteria opgesteld waarmee zeldzaamheid meetbaar gemaakt kan worden:

1. Aantal vrouwelijke, in het stamboek geregistreerde fokdieren.
   Mannelijke dieren worden ook geregistreerd in het stamboek, maar worden niet gebruikt voor het bepalen van de risicostatus.
2. Inteelttoename per generatie, wanneer een populatie heel erg klein is, kan het zijn dat je (verre) familieleden met elkaar moet paren. Dit kan inteeltproblemen opleveren.
3. Trend in het aantal fokdieren, wanneer een aantal jaren achter elkaar sprake is van een sterke afname, kan dit een sterke indicator zijn voor bedreigingen in de toekomst.

Risicoclassificatie

Aan de hand van bovenstaande criteria worden de rassen ingedeeld in één van de categorieën van de risicoclassificatie en bepaald of ze onder de zorg van de SZH vallen.

De vijf categorieën zijn: Kritiek, Bedreigd, Kwetsbaar, Normaal en Onbekend, waarvan de eerste drie aanduiden dat een ras zeldzaam is.

Actuele rassenlijst

De meest actuele lijst van aantal dieren in een populatie wordt bijgehouden door het Centrum voor Genetische bronnen Nederland (CGN), klik hier voor de Rassenlijst van Nederlandse landbouwhuisdieren.

Of kijk voor alle informatie over dieren in de EU op de website van EFABIS.