Twentse Landgans Ras van het Jaar 2022
Een zeldzaam ras, hulpbehoevend enerzijds en anderzijds gedragen door een enthousiaste rasorganisatie en kansrijk om uit te kunnen lichten als ras van het jaar, dat zijn de voorwaarden om gekozen te kunnen worden. Het bestuur van SZH koos de Twentse landgans tot hét Ras van het nieuwe jaar. Voor dit artikel vroegen wij (door SZH erkend) fokker van Twentse landganzen Edgar de Poel om ons mee te nemen in de historie en de kwaliteiten van de Twenste landgans.
In 1976 wordt de Stichting Zeldzame Huisdierrassen opgericht, in 1978 volgt haar eerste belangrijke publicatie; het inventarisatierapport naar de oude landbouwhuisdierrassen. Bij de gedomesticeerde watervogels worden twee Nederlandse legeendenrassen als uiterst zeldzaam aangemerkt. Echter geen woord over de Twentse Landgans of de andere vier inmiddels uitgestorven Nederlandse landgansrassen….
Honderd jaar eerder worden jaarlijks zo’n 50.000 Twentse Landganzen uitgevoerd naar Engeland en later ook naar Duitsland. Eerst te voet, later met speciale treinwagons. In Goor werden jaarlijks duizenden ganzen verzameld en vetgemest. Het beroep van ganzenplukker werd door velen uitgeoefend en bruidsparen ontvangen donzen beddengoed als bruiloftscadeau. Met de opkomst van industriële leg- en vleeshoenderrassen en het rooien en afwateren van broekgronden en daarmee het bedwingen van leverbot, verdwijnt de grootschalige Twentse ganzenhouderij van het toneel.
Eind jaren ‘80 van de vorige eeuw vraagt de Drentse Wim Hoeksema aandacht voor zijn Twentse ganzen. Product van lokale ganzen en de Duitse Diepholzergans. Begin deze eeuw neemt een aantal leden van de Nederlandse Vereniging voor Gedomesticeerde Watervogelfokkers (NVGW) het initiatief om de uitgestorven gewaande Twentse landgans terug te fokken. Hiervoor worden dieren uit een parkvijver in Enschede gebruikt. In eerste instantie wordt gefokt naar een beeld van Twentsche Ganzen uit 1928 waarbij de kop getekend is met een kapje. Later wordt dit op basis van historisch onderzoek losgelaten en de term plukbont geïntroduceerd. Bonte Twentse Landganzen zijn wit op hals, buik en borst; de aloude plukdelen. Twentse Landganzen kunnen echter ook wit zijn.
Parallel wordt in Twente en het Duitse grensgebied een zoekactie gestart naar nog oorspronkelijke Twentse Landganzen. Veelal op boerderijen achteraf worden ganzen gevonden met de kenmerkende blauwe ogen, een gewicht van 4-6 kg en het ontbreken van een donkere nekstreep. Ganzen, eieren en kuikens worden aangeschaft en in 2004 vindt de eerste fokkersbijeenkomst plaats en worden alle dieren gewogen en beoordeeld op de oude raskenmerken. Op basis van deze selectie worden meerdere bloedlijnen vastgelegd en fokdieren aangewezen. In de jaren daaropvolgend vinden meerdere bijeenkomsten plaats en wordt de Twentse Landgans weer ingezonden op kleindiertentoonstellingen. Recent is de Twentse Landgans ook in Duitsland erkend.
In overeenstemming met het adagium van ZeldzaamLEKKER wordt de oude traditie van de St. Maartengansviering nieuw leven ingeblazen en verschijnt de Twentse Landgans rond 11 november op de kaart van verschillende restaurants. Slowfood neemt de Twentse Landgans op in haar Ark van de Smaak en in 2016 wordt het Presidium Twentse Landgans opgericht.
Ondanks de hernieuwde kennismaking met een zeer oud ras, ganzen worden al ver voor onze jaartelling gehouden, de specifieke wetgeving over ganzen in de late middeleeuwen, de functie van belastingafdracht, het verdwenen grote economische belang en de typerende najaarsleg – waarover meer in de volgende nieuwsbrief – heeft de Twentse Landgans om verschillende redenen moeite zich staande te houden, iets wat ook voor de gedomesticeerde eendenrassen geldt.
Om deze reden is de Twentse Landgans uitgeroepen tot Ras van het Jaar 2022 door de Stichting Zeldzame Huisdierrassen. Aandacht voor deze vaak eeuwenoude watervogelrassen met specifieke ras-en nutkenmerken die gebukt gaan onder de problematiek van kleine populaties. Binnen een gezamenlijk initiatief van de SZH, CGN en NVGW wordt dit voorjaar een symposiumdag georganiseerd over het instandhouden en fokken van de oude Nederlandse watervogelrassen.
Ook leuk om te lezen: https://slowfood.nl/nieuws/100×100-winnaars-twentse-landgans-nu-het-hele-jaar-door/