Onderzoek naar erfelijke nierafwijking bij zwartblesschapen
Al meer dan een decennia geleden kwamen de eerste berichten vanuit Engeland binnen bij Royal GD, gezondheidsdienst voor dieren, over een mogelijk erfelijke nierafwijking bij zwartblesschapen. Sinds die tijd heeft de zwartbles-fokkersgroep, stamboekvereniging voor zwartblesschapen, belangstelling getoond voor de afwijking.
Omdat er in eerste instantie in de Nederlandse populatie niets loos leek is er weinig mee gedaan. Wel onderzoekt Royal GD sinds die tijd zwartblessen die voor pathologisch onderzoek worden ingestuurd op de mogelijk erfelijke nierafwijking. In de afgelopen jaren bleek dat er inderdaad een aantal ingezonden dieren last hebben gehad van een afwijking aan de nieren.
Begin 2021 heeft er een informatief overleg plaatsgevonden tussen Royal GD, de zwartbles-fokkersgroep en het Nederlands Zwartbles Stamboek. Vanuit de zwartbles-fokkersgroep kwam de vraag of er ook een mogelijkheid bestond om levende dieren te onderzoeken op die mogelijke nierafwijking. Dit was toen nog niet mogelijk. In vervolg overleggen heeft Royal GD kennis gedeeld en is telkens meer duidelijk geworden over de ernst van de erfelijke afwijking. Primaire Hyperoxalurie type 1 blijkt een ophoging van calciumoxalaat te veroorzaken in verschillende weefsels wat resulteert in nierfalen. De ziekte wordt veroorzaakt door een missende variantmutatie in het AGXT-gen.
Royal GD heeft gezocht naar een partner om een test te kunnen ontwikkelen. Nadat zij internationaal contact hebben gehad met partijen in bijvoorbeeld Zwitserland, hebben zij het Van Haeringen Laboratorium, VHL, te Wageningen kunnen strikken voor het realiseren van een test. De DNA-test die zij hebben ontwikkeld om de autosomale recessieve ziekte op te sporen is vanaf eind 2021 beschikbaar gekomen. De test is voor iedereen toegankelijk via www.vhlgenetics.com.
Om een grote slag te kunnen slaan in het onderzoek naar de erfelijke afwijking heeft de zwartbles-fokkersgroep op haar algemene ledenvergadering in november vorig jaar besloten om een financiële bijdrage aan te bieden aan leden die mee wilden doen aan een gezamenlijke instuuractie. Op 1 januari waren er meer dan 250 wangslijmmonsters van zowel rammen als ooien bij de secretaris binnengekomen. Deze heeft zij hoogstpersoonlijk afgeleverd bij VHL te Wageningen. Al na twee weken kwamen de eerste uitslagen binnen. Tot de grote verassing van een ieder bleek ongeveer 20% van de onderzochte dieren drager te zijn van de erfelijke nierafwijking. Ook werd er één lijder gevonden. Gelukkig is het relatief gemakkelijk om de erfelijke afwijking uit de populatie te fokken. Dit gaat het gemakkelijkst door het inzetten van rammen die geheel vrij zijn van PH1. Vanuit dierwelzijn raadt de zwartbles-fokkersgroep haar leden dan ook aan om geen drager met een drager te paren. Uiteraard wordt het fokken met lijders ook afgeraden.
Door zich als fokkersgroep zo proactief op te stellen hopen ze zoveel mogelijk fokkers te kunnen bereiken om de afwijking uit de zwartblespopulatie te fokken. Het NZS is voornemens om ook onderzoek te doen onder de ingezette dekrammen. De zwartbles-fokkersgroep verwacht in zomer 2022 nogmaals een grote gezamenlijke testronde te kunnen realiseren.
De SZH steunt het initiatief van de zwartbles-fokkersgroep. Het laat zien dat er bewust wordt gewerkt aan een gezonde toekomst voor de zwartbles. Het voorbeeld van deze erfelijke nierafwijking laat het belang van gerichte fokkerij zien en van een goede samenwerking tussen fokkers.
Meer lezen hierover kan op de website van de zwartbles-fokkersgroep:
- Bericht ‘Nieuwe DNA test erfelijke nieraandoening zwartblessen’
Met dank aan Wiepke Lam voor de tekst en de foto