To bee or not to bee
Studenten onderzoeken kansen voor de zwarte bij
Ahmet Taskan, hobby-imker en sinds 2020 eigenaar van de online Honingwinkel kreeg de vraag van een klant “verkoopt u ook zwarte bijenhoning? Dat is honing van de oer-Hollandse bij”. Ahmet moest de vraag met nee beantwoorden, maar hier groeide voor hem wel de interesse in de zwarte bij waar hij tot voor kort het bestaan nog niet van kende. Inmiddels maakt hij zich hard voor dit kleine landbouwhuisdierras en hij vroeg een groep studenten onderzoek te doen naar de kansen voor de zwarte bij (en het verwaarden van hun honing) in Nederland.
Het doel van het onderzoek was om de opdrachtgever met voldoende informatie te voorzien over de
zwarte bij, de Apis mellifera mellifera. Dat bracht ze tot de onderzoeksvraag: “Wat beïnvloedt de populatiestatus van de zwarte bij in Nederland?” Een literatuurstudie, genetische analyse, interviews en een stakeholder analyse zijn uitgevoerd om te onderzoeken wat de huidige situatie van de zwarte bij is.
De stakeholders, waaronder imkers, onderzoekers en experts, hebben waardevolle informatie aangedragen. Dit heeft bijgedragen aan het begrijpen van de situatie rondom de zwarte bij. De belangrijkste factor voor de huidige status van de zwarte bij is hybridisatie als gevolg van de introductie van exotische ondersoorten van de honingbij. Andere factoren die de status van de zwarte bij in Nederland beïnvloeden, zijn verstedelijking, intensivering van de landbouw, klimaatverandering, introductie van Varroamijten en het slechte imago van de zwarte bij onder imkers.
De belangrijkste factor voor de huidige status van de zwarte bij is hybridisatie als gevolg van de introductie van exotische ondersoorten van de honingbij.
Ondanks de vele factoren die van invloed zijn op de status van de zwarte bij, heeft het beschermen van deze bij veel waarde. Zo heeft de zwarte bij verschillende gunstige eigenschappen, zoals de aanpassing aan het lokale klimaat en de varroaresistentie. Bovendien verbetert de bescherming van deze bij de biodiversiteit en de veerkracht van onze ecosystemen. Als laatste maar niet als minste argument noemen de studenten de cultureel historische waarde van de zwarte bij voor de Nederlandse samenleving. “Daarom is het belangrijk om de zwarte bij te behouden en te beschermen”, aldus de studenten.
Toekomstige stappen die genomen kunnen worden, met betrekking tot het beschermen van de zwarte bij, zijn het creëren van beschermde gebieden, het beschikbaar maken van informatie, het testen van de genetische puurheid, het creëren van een register, het creëren van stabiliteit voor zwarte bijen populaties op Texel en het contacteren van belanghebbenden. Voor het maken van beschermde gebieden is het belangrijk om een geïsoleerd gebied te realiseren waarin alleen de zwarte bij voorkomt, ter voorkoming van hybridisatie.
Bovendien verbetert de bescherming van deze bij de biodiversiteit en de veerkracht van onze ecosystemen.
Daarnaast is het beschikbaar maken van informatie belangrijk voor het behoud van de zwarte bij in Nederland. Dit kan gedaan worden door een imkercursus over zwarte bijen op te zetten. Ook kan het verspreiden van informatie via video en berichten op sociale media een goede manier zijn om het imago van de zwarte
bij te verbeteren. Als laatste punt noemen de studenten de stakeholders, die essentieel zijn voor het realiseren van projecten. Hoewel veel stakeholders al nuttige informatie hebben gegeven, zal contact met beleidsmakers een toegevoegde waarde hebben.
Meer over de zwarte bij en initiatieven en organisaties die zich sterk maken voor het behoud
Bovenstaande tekst is gebaseerd op de samenvatting van het rapport To bee or not to bee, a rescue plan for the Dutch dark bee. Met dank aan Gabriel Joachim, Jessica de Haan, Louis Ottevanger, Luuk Wilbers, Romy Blom, Vivian van der Nat en Wouter Venema.
