SZH start met vlaggen van MRIJ-vee in I&R
In 2012 nam SZH het initiatief om zuivere dieren van Nederlandse zeldzame rassen te kunnen ‘vlaggen’ in het Identificatie en Registratiesysteem (I&R) van de overheid. Onder de noemer ‘Paraplubestand’ zijn sindsdien duizenden dieren gevlagd. De vlag geeft een bescherming en biedt mogelijkheden voor ondersteuning. Vanaf vandaag is het ook mogelijk om dieren van MRIJ-vee te vlaggen.
Niet zeldzaam, wel een zorgelijke trend
Het Maas-Rijn-IJsselvee (MRIJ) staat als één van de eerste officiële Nederlandse runderrassen aan de oorsprong van de huidige rundveestapel. Waar het MRIJ ras 70 jaar geleden nog ruim 30% van de Nederlandse runderen uitmaakte, representeert het MRIJ-ras nu samen met de andere oorspronkelijke Nederlandse rundveerassen nog maar 1% van alle koeien in Nederland. Het MRIJ-ras heeft op dit moment volgens de normen van de F.A.O. (wereldvoedselorganisatie) officieel geen zeldzame status op basis van het aantal raszuivere vrouwelijke fokdieren ingeschreven in het stamboek, maar er is een sterk dalende trend in het aantal ingeschreven raszuivere fokdieren.
Bij de telling in 2023 werden er nog slechts 8.068 vrouwelijke raszuivere dieren doorgegeven vanuit het stamboek. En de telling van dit jaar komt uit op 7.197 vrouwelijke raszuivere dieren. Dit is in groot contrast met de 18.000 dieren in het jaar 2002 en aantallen boven de 200.000 dieren in de jaren 1970 tot 1990. Stabilisering van de huidige populatiegrootte is zeer gewenst. Niet alleen om voldoende fokdieren beschikbaar te hebben, juist ook om voldoende selectiemogelijkheden te behouden. Om te kunnen selecteren op economische en duurzame eigenschappen die goed passen in de huidige transitie naar een meer natuurinclusieve melkveehouderij is keuze uit voldoende fokdieren essentieel.
Het aantal geboren raszuivere MRIJ kalveren is in de laatste vijf jaar met bijna duizend gedaald en lag in 2022 zelfs onder de 5.000 kalveren per jaar. Naast het aantal vrouwelijke fokdieren, is het aantal geboren kalveren een belangrijke indicator om de risicostatus van een ras te bepalen.
Ook ligt de inteelttoename in de MRIJ populatie met 0,51% per generatie (analyse 2022) ruim boven de veilige grens van 0,25%. Wanneer de inteelttoename hoger is dan 1% neemt ook het risico op uitsterven door opeenstapeling van erfelijke gebreken toe.
Vlaggen als voorzorgsmaatregel
Als de daling in het aantal raszuivere vrouwelijke fokdieren doorzet zoals in de laatste jaren, zal de MRIJ met grote waarschijnlijkheid binnen enkele jaren officieel een zeldzaam ras zijn, conform de F.A.O.-richtlijnen (<6.000 raszuivere vrouwelijke fokdieren in het stamboek). Het advies van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research (WUR) en de SZH om de raszuivere MRIJ runderen ook als zeldzaam huisdier te vlaggen in het zogenaamde ‘Paraplubestand’ (vlag in het Identificatie & Registratie systeem) is door het ministerie overgenomen.
Om de genetische diversiteit die momenteel nog beschikbaar is binnen de MRIJ populatie nog beter inzichtelijk te maken en mogelijk aanvullende bescherming te bieden is het vlaggen van individuele MRIJ runderen in I&R gewenst. Bovendien kan een vlag in I&R een waardering betekenen voor natuurterrein beherende organisaties, die dit zouden kunnen gebruiken om dierhouders met gevlagde dieren een voorrangspositie te gunnen bij het verdelen van pachtgronden. Tot slot: wanneer de sterke daling in het aantal vrouwelijke fokdieren aanhoudt en de populatie binnen enkele jaren toch de zeldzame status heeft bereikt dan zijn de raszuivere, subsidiabele dieren al goed in kaart gebracht.
—
Voor vragen over MRIJ en het Paraplubestand: maurice.vaessen@szh.nl
