Bonte Bentheimer stamboek krijgt nieuwe start
De toekomst van de zeldzame rassen is afhankelijk van de fokkers en hun fokdoelen. Fokdoelen zijn zoveel mogelijk vastgelegd in een fokbeleid. Maar wil je handen en voeten aan het fokbeleid geven dan is een complete en betrouwbare registratie van de dieren essentieel. Voor zowel de fokkers als stamboekbeheerders is hier een taak weggelegd.
Tijdens het varkens platvormoverleg van 2019 heeft de Vereniging het Nederlandse Bonte Bentheimer Landvarken aangegeven graag ondersteund te worden bij de vernieuwing van hun stamboekregistratie. Onder begeleiding van de SZH is een groep studenten van de Wageningen University & Research met dit vraagstuk aan de slag gegaan en heeft een eerste inventarisatie van huidige situatie gedaan. Belangrijke bevindingen uit dit onderzoek waren uitspraken zoals, ‘het stamboekprogramma is ingewikkeld of ‘het registreren kost te veel tijd’. Uiteindelijk draaide het volgens een van de leden om één ding: ‘Het belangrijkste doel voor ons: het behouden van de Bonte Bentheimer landvarkens.’ Met de resultaten van dit studentenonderzoek is de SZH verder aan de slag gegaan en is het stamboek met concrete adviezen en acties geoptimaliseerd en zodanig ingericht dat het registratieproces voor leden en de stamboekbeheerder is vergemakkelijkt.
“Het belangrijkste doel: het behouden van de Bonte Bentheimer landvarkens.”
Belang van registreren
De Bonte Bentheimer is een Nederlands zeldzaam landbouwhuisdierras, wat betekent dat elk dier van belang is voor de fokkerij. Een dier waar geen officiële afstammingen van bekend zijn doordat het bij geboorte niet in het stamboek is ingeschreven telt niet mee binnen de ‘officiële’ fokkerij. Hoe meer er bekend is van elk dier, des te betrouwbaarder worden verervingsgegevens, kan er specifieker gekeken worden naar aantallen, erfelijkheid en inteelt. Wanneer men weet waar alle dieren zitten kan ook de vereniging goede begeleiding en adviezen geven over beschikbare fokdieren. Kortom, door te registreren wordt er bijgedragen aan het toekomstperspectief van het ras.
Paraplubestand
Het registreren van landbouwhuisdieren in Nederland gebeurt via het Identificatie en Registratie systeem (I&R) van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze registratie is verplicht voor productiedieren, hiermee kan de overheid altijd terugvinden waar dieren leven of geweest zijn, dit kan van levensbelang zijn bij bijvoorbeeld de uitbraak van ziekten. Op verzoek van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) is het Paraplubestand opgezet. Het paraplubestand brengt de dieren in kaart die behoren tot een zeldzaam ras, deze dieren krijgen een diervlag in het I&R systeem als zijne “Zeldzaam Huisdier”. Met deze gegevens kunnen er uitzonderingen gemaakt worden bij (preventief) ruimen en is het mogelijk om dierpremies toe te kennen aan houders met zeldzame rassen.
Tot op heden was het vlaggen van deze dieren alleen mogelijk voor rund, geit en schaap. De reden hiervoor is dat deze diersoorten individueel geregistreerd kunnen worden in de I&R database van RVO. Het varken is een uitzondering op deze individuele registratie, varkens worden niet individueel in I&R geregistreerd maar in aantallen per bedrijf (per UBN). SZH is met RVO in gesprek over het plaatsen van deze vlaggen ‘Zeldzaam huisdier’ op bedrijfsniveau, binnenkort zal het dan ook mogelijk zijn om de zeldzame Nederlandse varkens voor het paraplubestand aan te melden. Houd hiervoor de website van de SZH goed in de gaten.
Aanpassingen aan het stamboek
De Vereniging het Nederlandse Bonte Bentheimer Landvarken beheert het stamboek van de Bonte Bentheimer, dit stamboek staat los van de I&R database van RVO. In het stamboek is het de bedoeling dat alle in Nederland gehouden Bonte Bentheimer varkens geregistreerd staan. Tijdens interviews met leden en niet-leden van de verenging is naar voren gekomen dat het registratieproces te ingewikkeld was, en dat om deze reden veel Bonte Bentheimers niet geregistreerd zijn in het stamboek. Met als uitgangspunt dat er meer Bonte Bentheimers in het stamboek komen en om het voor leden makkelijker te maken om hun varkens te registreren is de website van de vereniging vernieuwd. Het is nu mogelijk om via online formulieren wijzigingen en gegevens door te geven aan het stamboekbeheer, die ze vervolgens direct kan verwerken in het stamboekprogramma.
Klik hier voor de vernieuwde pagina’s: https://bontebentheimer.nl/vernieuwd-stamboek/
Daarnaast is het stamboek nu ingericht volgens de nieuwe EU-richtlijnen voor fokprogramma’s, waarbij er naast een hoofdsectie (wat tot zover het stamboek was) ook aanvullende secties zijn. Met de invoering van de aanvullende secties wordt het mogelijk om Bonte Bentheimers met (deels) missende afstammingsgegevens toch in het stamboek in te schrijven. Op deze manier kunnen de op dit moment ongeregistreerde dieren wel opgenomen worden in het stamboek en komen de biggen met elke generatie paring met een raszuivere beer een stapje dichter bij de hoofdsectie, de raszuivere populatie Bonte Bentheimers.
Toekomstplannen
Naarmate er meer dieren op een juiste manier in het stamboek worden geregistreerd worden de afstammingsgegevens betrouwbaarder en kan er goed in de gaten gehouden worden hoe het met de populatie gaat. Ook kunnen er dan analyses uitgevoerd worden waarmee een duurzaam fokbeleid kan worden onderbouwd.
Naast een betrouwbare stamboekregistratie is er voor de Bonte Bentheimer vereniging nog een mogelijkheid geopend, namelijk de officiële EU-erkenning voor rasorganisaties. Met deze erkenning kunnen stamboekdieren met de Duitse populatie Bonte Bentheimers worden uitgewisseld wat zeer gewenst zou zijn voor bloedverversing binnen de Nederlandse populatie. Hiervoor is het fokprogramma een mooie basis, deze is namelijk al ingericht volgens de EU-richtlijnen voor erkende fokprogramma’s.
