Liefde voor de duif in Nederland
Op valentijnsdag is, net als twee jaar geleden, op initiatief van het Dinamo Fonds een dag over duiven in Nederland georganiseerd. De problematiek van zwervende stadsduiven is wezenlijk verschillend van die van de zeldzame gehouden sierduiven. Wel staat vast: met liefde voor de duif voorop en verfrissende kijk vanuit wetenschappelijke of kunstenaars hoek zijn bijzondere oplossingen mogelijk.
Het Dinamo Fonds maakt zich sterk voor het behoud van onze leefomgeving met dieren, natuur en monumenten. Verbeteren van het dierenwelzijn is één van de speerpunten binnen de projecten die het Dinamo fonds ondersteunt.
Stadsduiven
Duiven in grote steden zoals Amsterdam hebben het zwaar. De Dierenambulance heeft haar handen vol aan ophalen en opvangen van gewonde duiven. Ook vogelopvangcentra zitten vol. Om deze reden startte dr. Vivian Goerlich van de Universiteit Utrecht 2 jaar geleden haar onderzoek ‘beheerde duiventillen’, met financiering van het Dinamo Fonds (zie ook dit artikel) . Zij zocht naar mogelijkheden van moderne gemeentelijke duiventillen in Nederland die een oplossing kunnen bieden voor de problematiek rondom de zwervende stadsduiven in verschillende steden. De beheerde tillen bieden een oplossing voor duivenoverlast. Door de gelegde eieren door kalkeieren te vervangen worden populaties kleiner gehouden. Ook de gezondheid en welzijnsvoordelen voor de individuele dieren zijn groot. Er zijn regelmatige checks en dieren worden gevoerd met duivenvoer en er is (preventief) diergeneeskundige zorg. De uitdagingen zijn het vinden van geschikte locaties, de kosten (die mogelijk wel opwegen tegen de voordelen van kleinere populaties en betere diergezondheid) en publieke opinie.
Zorgplicht voor duiven in nood
Iedereen is volgens de Wet Dieren verplicht een dier in nood te helpen. Xandra Asselbergs van Stichting Vogel- en Zoogdierenopvang De Toevlucht licht toe welke soort duiven De Toevlucht opvangt en wat de meest voorkomende problemen zijn waardoor de duiven in de opvang terecht komen. Het gaat voornamelijk om dieren die door ziekte, zoals ’t Geel of stringfoot (draden of menselijke en kunstharen om de pootjes en tenen) de opvang binnen komen. Het aandeel duiven is groot. Jaarlijks krijgt de toevlucht 9000 dieren binnen, waarvan maar liefst 2000 duiven. Met name stadsduiven, maar ook een deel zijn sierduiven, waarvan het grootste deel witte duiven zijn die bij bruiloften worden losgelaten en daarna gedesoriënteerd raken. Het blijkt een enorme kostenpost dus. Meer weten over ‘hoe help je een duif in nood’? https://wildopvang.nl/duiven/ . sierduif gevonden? Kijk dan op https://www.sierduif.nl/sierduiven/opgevangen-sierduiven/ en op https://www.duivensportbond.nl/duif-gevonden-30
Kunstige oplossing voor huisvesting stadsduif
Kunstenaar Arne Hendriks bekeek de duif vanuit heel ander oogpunt. Het resulteerde in een creatief project waarbij hij van afgedankte mycelium-blokken duiventorens bouwt. De mycelium blokken zijn gemaakt van biologisch afbreekbare zakken waar oesterzwammen aan groeiden. Na twee keer zwammen oogsten raakt de grond in de zakken ‘vermoeid’ en is nogmaals oogsten niet meer rendabel.
De inspiratie van dit project kwam van een gesprek op een terras, waarbij twee mensen zeer positief waren over de meerwaarde van bijen, terwijl door dezelfde mensen onder tafel een stadsduif werd weggeschopt. Dat daagde hem uit om op zoek te gaan naar de meerwaarde van de duiven. Door onderzoek kwam hij al snel uit op de hoge waardering wereldwijd voor de mest van duiven. Met de mycelium-blokken maakt hij duiventorens samen met gemeenschappen. Omdat het een kunstproject is, worden ook van de manieren van het verzamelen van materiaal humoristische ceremonies gehouden die je ook aan het denken. Het leuke van de torens is dat je op deze manier echt de mest in waardevolle grondstof om kan zetten. De mycelium-blokken en de mest vormen uiteindelijk helemaal omgezet in vruchtbare compost. Het is wel zaak de duiven tijdig te voorzien van een nieuwe mycelium toren, om te voorkomen dat ze wegtrekken. Arne experimenteert met de torens ook bij ‘de kleine aarde’ en is in contact met initiatieven zoals Herenboeren voor het mogelijk plaatsen van torens. Meer over zijn project is te lezen op https://www.mediamatic.net/nl/page/379633/mycelium-duiventorens
Zorg voor Sierduiven
Waar bij stadsduiven de aandacht ligt op zoeken naar manieren om de populaties te beheren en de duiven te omarmen in het stadsbeeld, hebben sierduiven totaal andere uitdagingen. Wel komt het op hetzelfde neer. Door populatiemanagement en het verantwoord omgaan met dieren kan deze bijna uitgestorven rassen toekomstperspectief geboden worden.
Status van Nederlandse duiven, cultuurhistorische en genetische waarde
Op https://szh.nl/rassen/duiven/ staan 16 duivenrassen met oorsprong in Nederland. Het zijn sierduiven, gehouden en geliefd vanwege een prachtige verschijning of vliegcapaciteit. De meeste rassen worden nog maar door een enkeling gehouden, de status is bedreigd of in sommige gevallen kritiek.
Duiven en mensen, bijzondere verhalen van liefhebbers
De Amsterdamse duivenhouder André van Beek vertelde over zijn liefde voor de duif, die ontstond in Amsterdam, waar hij als tienjarige jongen met het “duivenvirus” werd besmet. André was altijd op de Noordermarkt te vinden die bekend stond als de duivenmarkt. Gelokte duiven de ‘vreempies’ mocht je zelf houden en verkopen, luidde de ongeschreven regel. Ook verdwenen ze dan regelmatig in de pan. André, had zo’n pannetje meegebracht. Zelf heeft André zich ingezet voor het fokken van de Amsterdamse Trip. Het motto van André. “Duiven moeten kunnen genieten van het vliegen”. Een kijkje nemen in de duivenkast van André kan hier.
Jan de Wit deelde zijn ontstaan van liefde voor de helmduif. Ook bij Jan begon de liefde als kind, toen hij van zijn oom een duif kreeg. Vijf jaar geleden besloot hij de hobby weer op te pakken en begon hij zelf met houden en fokkerij van de helmduif. Bij de fokkerij vind Jan vooral het behoud van de goede vliegeigenschappen van duiven belangrijk. Behalve op de duiven is Jan trots op de samenwerking met kinderboerderij Skik. Zij hebben nu bewust gekozen voor de helmduif, die ze laten zien in een duiventil, die een miniatuur replica is van de watertoren van Hoogkarspel. Kinderen en volwassen buurtbewoners kunnen op de kinderboerderij de duiven van dichtbij bewonderen. Met de fokkerij zorgt Jan voor het behoud van het ras voor toekomstige generaties. Jan werd in 2024 gehonoreerd door SZH als erkend Fokcentrum.
Gericht fokbeleid beter voor genetische diversiteit, diergezondheid en dierenwelzijn
Of de sierduiven blijven bestaan is in handen van de duivenhouders. Een aantal daarvan fokt en draagt daarmee bij aan het in stand houden van de kwetsbare rassen. Maar om te weten hóe we de rassen het beste in stand kunnen houden moeten we eerst veel meer van de duiven afweten. Het Centrum voor Genetische bronnen Nederland (CGN) doet onderzoek naar genetische diversiteit van de Nederlandse duiven. Maar ook een particulier initiatief zoals het Vrijwillig Sierduiven Stamboek Nederland helpt al, omdat je hier als dierhouder heel laagdrempelig afstammingsgegevens van je dieren in bij kan houden. Hoe meer bijgehouden kan worden, hoe beter inzicht komt in wat een ras nodig heeft om gezond te blijven.
Samenwerking biedt kansen
Door kennis en netwerk te bundelen kunnen inspirerende oplossingen bestaan, financiële ondersteuning helpt daarbij. Zo gaf het Dinamofonds het Gelders Landschap en Kastelen een bijdrage om leegstaande duiventorens natuurinclusief te maken. De eeuwenoude torens die leeg staan worden opgeknapt en bewoonbaar gemaakt voor vleermuizen en steenuilen.
Er staan veel duiventorens en duiventillen leeg. Zonde! Een mooie koppel sierduiven zou hier niet in misstaan. Interesse? SZH kan helpen. Altijd al zelf in de tuin duiven willen houden maar niet weten welk ras past en hoe je deze liefhebberij het beste kan starten? SZH kan helpen, ook de Nederlandse Bond voor Sierduiven helpt je graag verder.
Het verslag van de dag ‘Liefde voor duiven I (2023), van geliefde vogel tot vergruisde vogel’ is terug te lezen op https://dinamofonds.nl/nieuws/duivenvoordummies
Foto hierboven met dank aan Jan Smit Dierenbeeldbank
