Kenmerken zeldzame rassen in agro-ecologische landbouwsystemen
De aandacht voor agro-biodiversiteit als belangrijk onderdeel van biodiversiteit in de landbouw neemt toe. Op verzoek van SZH is door de Wetenschapswinkel gekeken naar kenmerken van Nederlandse zeldzame veerassen die van meerwaarde kunnen zijn in agro-ecologische landbouw. Kenmerken als robuustheid, een betere vruchtbaarheid, en toekunnen met een energiearmer dieet worden genoemd door houders en deels bevestigd door experts, een verdere wetenschappelijke onderbouwing is nodig.
Het doel van dit onderzoek was op zoek te gaan naar de kenmerken van landbouwhuisdieren, oftewel productiedieren als runderen, schapen of geiten, in de agro ecologische systemen om uiteindelijk de verwachtte meerwaarde van de oorspronkelijke rassen in duurzame voedselsystemen te kunnen onderbouwen met wetenschappelijke resultaten. Door de “high input – high output” systemen en daarvoor gefokte rassen is de verscheidenheid aan rassen verloren gegaan en wordt de landbouw wereldwijd gedomineerd door een of enkele specifieke productierassen (bijvoorbeeld het Holstein ras bij melkvee). Verondersteld wordt dat de van oorsprong Nederlandse landbouwhuisdierrassen, eeuwenlang gefokt en aangepast aan lokale omstandigheden een rol kunnen spelen in agro-ecologische systemen. Wetenschappelijke onderbouwing over de meerwaarde van deze oorspronkelijke rassen en hun mogelijke rol ontbreekt, alsmede hierop gebaseerde verdienmodellen.
Ondernemersonderzoek
Dit onderzoek is met behulp van studenten uitgevoerd waarbij interviews zijn afgenomen bij houders van zeldzame Nederlandse rundveerassen, schapen-, geiten- en paardenrassen en waarbij interviews zijn afgenomen met experts op het gebied van genetica, voeding, houderij en beleid. Voorwaarde voor de ondervraagde rundveehouders was dat zij met de inzet van de rundveerassen hun hoofdinkomen verdienden.
Alle dierhouders noemden onderscheidende kenmerken van deze rassen ten opzichte van de meest gebruikte hoog productieve rassen in Nederland (en wereldwijd). Kenmerken die deze rassen passend maken in een natuurvriendelijke landbouw, zoals robuustheid, een betere gezondheid en toekunnen met variatie in kwaliteit of een schraal dieet worden met name voor runderrassen en sommige schapen- en geitenrassen genoemd. Paarden, die in Nederland minder in de voedselproductie worden gebruikt, onderscheiden zich vooral door een rustiger karakter. Deze kenmerkende verschillen werden door de experts bevestigd. Er liggen voor deze diersoorten dus zeker mogelijkheden voor het gebruik in agro-ecologische landbouw. Resultaten uit dit onderzoek liggen in lijn met ervaringen van ondernemers die betrokken waren bij het project Levend Erfgoed Loont. Desondanks is meer onderbouwing en onderzoek, ook naar pluimvee- en varkensrassen gewenst.
Kenmerken verder onderzocht
Voor runderen is al een vervolgproject van start gegaan binnen WUR: ‘Fokdoelen en runderrassen voor natuurinclusieve krinklooplandbouw‘. Hierbij ligt de focus op het (wetenschappelijk) onderbouwen van dier- en raskenmerken (ook wel het fokdoel) die passen binnen natuur-inclusieve bedrijfssystemen. Wij denken dat meer aandacht voor natuurinclusieve kringlooplandbouw ook nieuwe kansen kan bieden voor onze Nederlandse dubbeldoelrassen. De komende vier jaar (2021-2024) worden biodiversiteitskenmerken, bedrijfskenmerken, dierprestaties en verdienmodellen voor de veehouder in kaart gebracht. Meer weten of mee doen als proefbedrijf? Neem dan contact met ons op.
Foto bovenaan dit artikel: met dank aan Rob Buiter
