Genetische veranderingen in de Nederlandse zwartbonte koeien
Gedetailleerd DNA-onderzoek laat zien dat het huidige Fries-Hollandse rundveeras niet meer hetzelfde is als 50 jaar geleden. Ook laat het onderzoek zien dat het Fries-Hollandse ras genetisch duidelijk verschillend is van het Holstein-Friesian ras. Het hoogproductieve Holstein-Friesian ras heeft het Fries-Hollandse ras in de afgelopen 50 jaar grotendeels vervangen.
Honderdvijftig jaar geleden importeerden Amerikaanse fokkers melkrijke zwartbonte koeien uit het Noorden van Nederland. In Amerika vormden ze een stamboek en selecteerden 100 jaar lang vooral op melkproductie en werd de Holstein-Friesian koe gevormd. In stamboekverband werd in Nederland de zwartbonte Fries-Hollandse koe gefokt op de productie van melk en vlees. Vanaf 1970 werden in deze Nederlandse Fries-Hollandse populatie volop Holstein-Friesian stieren ingezet en zo werd het Fries-Hollandse ras grotendeels verdrongen door het Holstein-Friesian ras, en heeft het Fries-Hollandse ras nu al jaren een zeldzame status.
Hoeveel is de samenstelling van het DNA van de twee rassen gaan verschillen door de meer dan 100 jaar gescheiden fokkerij en hoeveel genetische diversiteit is er bewaard in het Fries-Hollandse ras sinds die zo zeldzaam is geworden? Hiervoor is van 12 historische (geboren tussen 1961–1989) en 12 recente Fries-Hollandse stieren (geboren tussen 2003–2015) en van 12 recent gebruikte Holsteins-Friesian stieren (geboren tussen 1998–2014) het DNA nauwkeurig getypeerd, met whole genome sequencing. De dieren konden voor dit onderzoek gebruikt worden omdat er genetisch materiaal in de genenbank is opgeslagen (meer informatie over de genenbank).
Het onderzoek toonde aan dat een groot deel van de genetische diversiteit wordt gedeeld tussen de twee rassen, maar dat er wel genetische verschillen zijn. De DNA regio’s die wel duidelijk verschillen, hebben een relatie met kenmerken zoals vruchtbaarheid en gewicht. De genetische diversiteit binnen het Fries-Hollandse ras is afgenomen. Door het speciale fokbeleid heeft dit echter niet geleid tot hogere inteeltniveaus.
De genetische diversiteit, welke niet meer in de levende populaties van het Fries-Hollandse ras aanwezig is, is deels in de genenbank opgeslagen. Dit kan van grote waarde zijn voor de instandhouding van het Fries-Hollandse ras, met name wanneer de inteelttoename sterk dreigt toe te nemen. Ook kunnen de stieren in de genenbank worden ingezet om bepaalde eigenschappen terug te brengen in de populatie.
Meer weten?
Dit is een korte samenvatting van het gepubliceerde wetenschappelijke artikel: Selection and Drift: A Comparison between Historic and Recent Dutch Friesian Cattle and Recent Holstein Friesian Using WGS Data.
Lees hier het volledige artikel
Voor meer informatie, neem contact op met Ina Hulsegge
Foto bovenaan dit artikel met dank aan Kees Water
