Lakenvelder kippen
Geen van de oud-Hollandse hoenders heeft een verenkleed zoals dat van het Lakenvelder hoen. Met zijn diepgroen zwart glimmende hals en staart met daartussen het witte lichaam, is het net alsof de kip een lakentje over zich heen heeft geslagen. Of deze kippen met dit opvallende uiterlijk van oorsprong echt Hollands zijn, daar zijn de meningen sterk over verdeeld. In het tijdschrift ‘Boerenvee’ schreven zij hierover en zij stellen het artikel beschikbaar:
Zowel Nederland als Duitsland claimen de bakermat te zijn van het Lakenvelder hoen. Volgens de Duitsers zouden deze hoenders rond het jaar 1800 in de voormalige provincie Hannover zijn ontstaan uit het hoenderras de Westfaalse doodlegger, kleurslag zilverpel. Zo nu en dan kroop er een kuiken uit het ei van de doodlegger, dat uitgroeide tot een hoen met een zeer donkere staart en hals, met daar tussen een wit lichaam. Enkele liefhebbers vonden deze kleuraftekening zo bijzonder, dat ze met de dieren verder zijn gaan fokken. Met als resultaat een hoen met een lakenvelder aftekening die bekend werd onder de naam Hannoverse landhoen. Aan het begin van de 20e eeuw duiken deze Duitse landhoenders voor het eerst op tijdens de Nederlandse pluimveetentoonstellingen.
Lakerveltsche hoenders
Ik kwam uit bij de Lakenvelder. Geen doorsnee kip, nieuwsgierig en onderzoekend. Een kip met karakter, dat sprak mij aan.
Met enig chauvinisme claimen de Nederlanders dat dit ras al 75 jaar eerder in ons land rondscharrelde. Een theorie gebaseerd op een reisverhaal uit 1727, waarin gesproken wordt van ‘Lakerveltsche hoenders’. Dit hoen kwam veelvuldig voor in de buurtschap ‘Lakerveld’, gelegen in de provincie Utrecht. In het reisverslag wordt gesproken over hoenders met een wit en zwart verenkleed, maar niets over de verdeling van de zwarte en witte veren over het lichaam. Het zou natuurlijk goed kunnen dat het Lakenvelder hoen zijn naam te danken heeft aan zijn uiterlijk en niet aan het gehucht Lakerveld. Het lijkt alsof de kip met zijn brede witte band tussen schouders en staart een zogenaamd ‘laken’ draagt. Een aftekening die bij het bekende Lakenvelder rund al in de 15e eeuw wordt beschreven, ver voor de eerste beschrijvingen van de hoenders.
De marskramers uit Hannover
De meest waarschijnlijke theorie is dat de hoenders zijn meegekomen met de zogenaamde ‘Kiepkerels’. Marskramers, die met hun koopwaar ‘s zomers helemaal vanuit Duitsland naar Nederland liepen, om hun spulletjes aan de man te brengen. De koopwaar bestond veelal uit stoffen, garen, pollepels, potten, pannen en andere tilbare producten. Soms hadden ze, onderin de mand – de mars genaamd – een plekje voor een paar levende kippen gereserveerd. Omdat de marskramers vaak uit de provincie Hannover kwamen, konden dat best wel de Hannoverse landhoenders oftewel Lakenvelders zijn geweest.
Een prachtig plaatje
Of de Lakenvelder kippen nu via de marskramers uit Duitsland over ons land zijn verspreid of dat deze dieren met hun bijzondere verenkleed vooral werden gehouden rondom het dorp Lakerveld, de herkomst van het ras zal wel nooit helemaal worden opgehelderd. De fokkers en hobbyhouders zullen ermee moeten leven. Vast staat dat er in Nederland al eeuwenlang hoenders worden gefokt met de Lakenvelder aftekening en dat ze om die reden worden gezien als ons cultureel levend erfgoed. In tegenstelling tot veel andere oud-Hollandse hoenderrassen die na te zijn uitgestorven noodgedwongen uit andere rassen zijn teruggefokt, is de Lakenvelder nooit helemaal van het toneel verdwenen.
Naast de tentoonstellingsfokkers zijn er veel liefhebbers die de dieren meer voor de aardigheid en het unieke uiterlijk houden. Het kleurpatroon, dat je bij andere hoenders zelden tegenkomt en het feit dat de Lakenvelders behoren tot één van onze zeldzame huisdierrassen is voor de hobbyhouder vaak de reden om voor Lakenvelders te kiezen. Het is een prachtige verschijning en een kip die een behoorlijk aantal witte eieren legt. Je moet wel rekening houden met het feit dat de Lakenvelder van nature vrij schuchter en bewegelijk is, maar met de nodige aandacht toch gemakkelijk tam te maken.
Zes kippen en een haan
Jacqueline Bremmers, secretaris van de ‘Lakenvelder- en Vorwerkhoender speciaalclub’, is zeven jaar geleden begonnen met haar eerste foktoom. Na jaren geen kippen te hebben gehouden, zocht ze een ras dat haar goed zou passen en kwam uit bij de Lakenvelder. Op het moment lopen er zes kippen en een haan in de achtertuin van haar Haarlemse woning. Jacqueline: “Toen ik aan het houden van kippen begon te denken, ben ik op zoek gegaan naar een ras dat behoort tot de oudhollandse huisdierrassen, dat vond ik belangrijk. Ik kwam uit bij de Lakenvelder. Geen doorsnee kip, nieuwsgierig en onderzoekend. Een kip met karakter, dat sprak mij aan. Een tijdje geleden was ik nog op bezoek bij een Barnevelder fokker. De ren had een omheining van één meter hoog en hij liet rustig het hekje even open staan. De Barnevelders hadden niet de neiging om door het hekje op onderzoek uit te gaan. Nou, dat zou bij de Lakenvelders niet kunnen, die zouden binnen de kortste keren op straat lopen.”
APK-KiP voor iedereen
Zo nu en dan kroop er een kuiken uit het ei van de doodlegger, dat uitgroeide tot een hoen met een zeer donkere staart en hals, met daar tussen een wit lichaam.
Jacqueline is samen met haar man Bart Landheer betrokken bij de ‘Lakenvelder- en Vorwerkhoender speciaalclub’. Met een aanstekelijk enthousiasme en vol met ideeën proberen Jacqueline en Bart het ras te promoten. “De club is groeiende en we hebben ongeveer 120 leden. Het bestuur probeert ook de hobbyhouder aan te spreken en dat lukt aardig. Zo hebben we de ‘APK-KiP’ geïntroduceerd. De APK-KiP is er voor iedereen, je hoeft geeneens lid te zijn van de vereniging. Voor een bescheiden bijdrage komt er een keurmeester bij je op bezoek om naar je dieren te kijken. Je kan ze alles vragen, ook over huisvesting, voeding of gezondheid. De keuringen zijn voorbij APK-KiP is inmiddels afgesloten maar in het najaar kan iedereen zich weer aanmelden.”
“We hebben een ontzettende leuke club met een enthousiaste groep fokkers en liefhebbers, die allemaal hetzelfde voor ogen hebben. Het streven naar een hoen dat zoveel mogelijk voldoet aan de rasbeschrijving. Men ziet het liefst in de witte delen van het verenkleed geen zwart veertje en in het zwarte deel geen wit veertje. In de praktijk blijkt dit een lastige opgave, maar dat is voor velen nu net de uitdaging.”
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het tijdschrift Boerenvee (nummer 2, 2021), hét tijdschrift voor liefhebbers van boerderij- en andere hobbydieren.
Tekst en foto’s: Jan Smit
Lakenvelder- en Vorwerkhoender speciaalclub
Als je meer wilt weten over het Lakenvelder hoen dan kan je terecht bij de ‘Lakenvelder- en Vorwerkhoender speciaalclub’. De club is in opgericht in 1980 opgericht en in 1992 sloot de Vorwerkhoendersclub zich aan.
Website: www.Lakenvelder-vorwerkclub.nl
Uiterlijk van de Lakenvelder kip
De Lakenvelder heeft naast zijn opvallende verenkleed een grote rode, enkele kam, witte oren, donker oranje ogen en leiblauwe benen. Hen en haan hebben het zelfde zwart/witte uiterlijk, maar verschillen in grootte. Daarnaast draagt de haan een grotere kam en uitbundige staartveren. Naast de zwart/witte is er ook een blauw/witte variant.
De Lakenvelders zijn beweeglijk, vrij druk en scharrelen graag de hele dag door. Ze kunnen goed vliegen en hebben de ruimte nodig. Naast de grote variant, bestaat er ook een kleine, de Lakenvelder krielen.
