Kwetsbaarheid en promotie rassen centrale thema’s
Bestuursleden van alle rasorganisaties van de Nederlandse oorspronkelijke dierrassen waren op 23 maart 2019 uitgenodigd door de Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) voor gezamenlijk overleg. De ruim 40 aanwezigen kregen informatie over de activiteiten van SZH, waaronder de inventarisatie van indicatoren voor het monitoren van de kwetsbaarheid van rassen, uitgevoerd voor SZH en CGN.
In het Zeldzame Rassen Overleg, gehouden in het Nederlands Pluimveemuseum, presenteerde SZH haar activiteiten in 2018 en plannen voor 2019 ten behoeve van de ondersteuning van de fokkers en houders. Daarna werd in een tweetal workshops met deelnemers gesproken over welke indicatoren van belang zijn om de kwetsbaarheid van een ras te monitoren, en over de wens en mogelijkheden om bij evenementen en promotie activiteiten samen op te trekken en zo meer bereik en bekendheid te generen.
Gedeelde bedreigingen, gedeelde kansen
Met name de oorspronkelijke runderrassen haalden in 2018 vaak het nieuws. De ingevoerde fosfaatregelingen zouden een grote belemmering voor startende en groeiende ondernemers met zeldzame runderrassen zijn. SZH, rasorganisaties, en individuele houders hebben zich sterk gemaakt voor een uitzonderingspositie voor zeldzame rassen in de fosfaatregelgeving.
Met het paraplubestand kan de SZH in het I&R systeem dieren van bijzondere rassen ‘vlaggen’. Dit is van groot belang om deze dieren herkenbaar te maken en het veiligstellen van dieren mogelijk te maken, bijvoorbeeld bij een uitbraak van dierziekten. Tevens is het paraplubestand uitgangspunt voor een dierpremie die in 2019 weer kan worden toegekend aan de houders van zeldzame melkveerassen, waarbij ondernemers met deze dieren een steun in de rug krijgen voor het blijven houden en gebruiken van deze rassen.
Meten is weten
Van alle Nederlandse veerassen wordt elke paar jaar geïnventariseerd hoeveel dieren staan ingeschreven in het stamboek, wat de status is van het ras, en of de populatie toeneemt of afneemt (de trend). Data worden door CGN bijgehouden in de Europese database EFABIS. Maar er zijn meer indicatoren die de kwetsbaarheid van een ras inzichtelijk kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan de geografische spreiding van de dieren, de leeftijd van de fokkers, of de mogelijkheden om een product van het dier met meerwaarde te vermarkten zoals het vlees of de zuivel. In 2017 heeft een groep studenten van Wageningen University & Research in opdracht van SZH en CGN een inventarisatie gedaan met welke set van indicatoren de kwetsbaarheid van een ras beter inzichtelijk kan worden gemaakt. De door de studenten ontwikkelde web applicatie zou door rasorganisaties kunnen worden gebruikt om de status en kwetsbaarheid van het ras tegen het licht te houden, en hun beleid, gericht op de instandhouding van het ras, aan te scherpen.
De rasorganisaties houden gegevens bij van hun leden, en van de dieren die zij opnemen in hun stamboek. Welke gegevens worden momenteel bijgehouden? En welke gegevens zouden ook heel zinvol zijn om bij te gaan houden, om een duidelijke weergave te krijgen van de status en de kwetsbaarheid van het ras? In de workshop werd duidelijk dat bijgehouden gegevens sterk verschillen per diersoort. Vertegenwoordigers van de kleindieren zijn op zoek naar een mogelijkheid om meer diergegevens te gaan registreren. Bij het grootvee en de honden was een gedeelde zorg dat stamboekdieren die werden verkocht vaak verdwenen uit het stamboek, en dat niet werd bijgehouden waar deze dan naar toe gingen. Ook het bijhouden van het type houder leek erg waardevol. Is het een liefhebber, een gelegenheidsfokker of een beroepsmatige fokker, dat maakt allemaal uit voor de toekomstbestendigheid van het ras.
Schatbewaarders aan het woord
De tweede workshop ging over hoe wij gezamenlijk onze rassen kunnen vertegenwoordigen op publieksevenementen. Evenementen zijn voor jong en oud een mooi moment om kennis te maken met de dieren en de rassen en wat zij betekenen voor ons. Ook kunnen evenementen waardevol zijn voor een stukje kennisuitwisseling, een bijzonder contactmoment met de fokkers en houders van de rassen, en zorgen voor verkoop en ondersteuning voor de beginnende houder of fokker van de rassen. Door bij elk evenement na te gaan welk doel de aanwezigheid van de organisaties wordt nagestreefd, welke doelgroep daarbij hoort en welke boodschap dan zou moeten worden uitgedragen, kunnen communicatiemiddelen hier voortijdig op worden afgestemd. Samenwerken tussen rasverenigingen en met de SZH en gezamenlijk voorbereiden kan in deze drukke tijden waarin veel vraag is naar het tentoonstellen van de rassen, veel tijd schelen voor de houders van de dieren.
Platform voor zeldzame rassen
Belangenbehartiging is een belangrijke kerntaak van SZH en benadrukt werd dat zogenaamde ‘platformoverleggen’ per diersoort erg kunnen helpen in de inventarisatie van belangrijkste knelpunten en kansen die de rasorganisaties ervaren. Het jaarlijkse Zeldzame Rassen Overleg is daarnaast ook van belang om over diersoorten heen ervaringen, kansen en knelpunten uit te wisselen.
